Fragment okładki książki

felietony

Muzyka popularna jako wehikuł ideologiczny

MEAKULTURA rekomenduje książkę Marka Jezińskiego Muzyka popularna jako wehikuł ideologiczny, opublikowaną przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika (2011).

Publikacja tego toruńskiego politologa i medioznawcy skupia się wokół muzyki i jej roli w kształtowaniu gustów, relacją jaka zachodzi pomiędzy artystami i ich dziełami. Wielu z nich swoją muzyką komentuje zastaną rzeczywistość, a ich działalność nie tylko dostarcza rozrywki, lecz także propaguje określone wzorce i przekonania, będąc doskonałym narzędziem umacniania poglądów i ideologii (w tym politycznych). Książka adresowana jest nie tylko do muzykologów i medioznawców – to wyśmienita lektura dla każdego melomana czy badacza społecznych zachowań.

——————————————

Spis treści
Wprowadzenie / 11
1. Zakres problemowy i tematyczny pracy / 11
2. Muzyka popularna / 14
3. Badanie muzyki popularnej / 26
4. Studia kulturowe jako podejście w badaniach nad muzyką
popularną / 35
5. Konstrukcja pracy / 43
6. Założenia metodologiczne pracy / 45
Rozdział 1. Muzyka popularna jako fenomen kultury masowej / 47
1. Muzyka popularna jako forma komunikacji / 48
2. Muzyka popularna a kultura masowa / 56
3. Wyznaczniki sztuki popularnej / 59
4. Sztuka popularna a muzyka pop i rock / 64
a) Stereotypowość i schematyzm / 64
b) Sztuka tworzona dla przyjemności odbiorcy / 66
c) Dostarczanie rozrywki / 67
d) Figura nadczłowieka / 68
e) Walka dobra ze złem / 69
f) Katharsis w zakończeniu dzieła / 70
5. Atrakcyjność form muzycznych dla świata polityki / 74
a) Uwarunkowania wewnętrzne / 75
b) Uwarunkowania zewnętrzne / 78
6. Funkcje muzyki popularnej w procesie komunikacji / 80
a) Funkcja integracyjna / 81
b) Funkcja ekskluzywna / 81
c) Funkcja komunikacyjno-agitacyjna / 82
d) Funkcja ekspresywna/emotywna / 84
e) Funkcja estetyczna / 84
f) Funkcja fatyczna / 85
7. Muzyka jako wehikuł treści ideologicznej / 85
8. Artyści ideologicznie zaangażowani / 89
9. Uwagi końcowe / 92
Rozdział 2. Ideologia w tekstach i postawach artystycznych / 95
1. Formy manifestacji ideologii w programach artystycznych / 96
a) Ideologia w przekazie muzycznym / 96
b) Ideologizacja i mitologizacja sztuki / 98
c) Życie codzienne jako teren sztuki – krytyka społeczeństwa współczesnego / 102
d) Edukacja / 104
2. Twórcy ideologicznie zaangażowani – krytyka społeczeństwa współczesnego w tekstach utworów / 105
a) Cassiber / 106
b) Henry Cow / 109
c) Art Bears / 112
d) The Work – Tim Hodgkinson / 115
e) Crass / 118
f) The Ex / 135
3. Artyści zaangażowani: w stronę budowy ruchu społecznego / 144
4. Działalność społeczna: Chris Cutler (RIO) / 149
5. Uwagi końcowe / 152
Rozdział 3. Ideologiczna ikonografia okładek płytowych / 153
1. Okładka płyty / 155
2. Aspekty programu ideologicznego na okładkach płyt / 157
a) Poglądy polityczne i ich manifestacja / 158
b) Intertekstualne granie z tekstem kulturowym / 175
c) Prowokacja artystyczno-estetyczna / 186
3. Funkcje ideologicznych elementów na okładkach płyt / 201
a) Funkcja ekspresyjna / 201
b) Funkcja impresywno-integracyjna / 202
c) Funkcja estetyczna / 205
d) Funkcja mitotwórczo-promocyjna / 207
4. Uwagi końcowe / 209
Rozdział 4. Teledyski muzyczne jako nośniki ideologii / 211
1. Specyfika teledysku muzycznego a Lacanowska koncepcja sztuki filmowej / 212
2. Kreowanie znaczeń w teledyskach muzycznych / 221
3. Narracyjny charakter teledysku / 223
4. Teledysk jako forma ekspresji stylistyki camp / 229
5. Funkcje teledysków muzycznych / 232
a) Funkcje endoreferencyjne / 232
b) Funkcje egzoreferencyjne / 236
6. Postmodernistyczna gra z odbiorcą: teledysk muzyczny jako nośnik ideologii / 237
a) Ideologia wyrażana explicite / 239
b) Ideologia wyrażana implicite: krytyka konsumpcjonizmu / 244
c) Ideologia wyrażana implicite: pochwała konsumpcjonizmu / 250
d) Teledyski w stylistyce camp / 258
e) Depeche Mode i Anton Corbijn / 262
7. Uwagi końcowe / 269
Rozdział 5. Seksualizacja przekazu w muzyce popularnej / 271
1. Sfera tożsamości jednostki / 273
2. Seksualizacja muzyki popularnej / 279
3. Seksualnie konotowane kreacje wizerunkowe w muzyce popularnej / 284
4. Seksualność Innego w muzyce popularnej / 288
a) Czystość seksualna – Steven Morrisey / 289
b) Aktor kabuki/marioneta – Klaus Nomi / 291
c) Demon/przybysz z kosmosu – KISS / 293
d) Mutant – Marilyn Manson / 294
e) Androgyn – David Bowie/Ziggy Stardust / 295
f) Transwestyta – Martin Gore / 297
5. Seksualizacja przekazu tekstowego – Gloria Vana Morrisona / 298
a) Van Morrison / 300
b) Jim Morrison / 302
c) Patti Smith / 303
d) Marcin Świetlicki / 305
6. Uwagi końcowe / 307
Rozdział 6. Człowiek-maszyna: figura cyborga w muzyce popularnej / 309
1. Cyborg w kulturze i sztuce / 310
2. Cyborg w muzyce popularnej / 315
3. Cyborg w muzyce popularnej: tytuły i teksty utworów / 316
a) Kraftwerk / 316
b) Karl Bartos / 320
c) Gary Numan / 321
d) Stars / 323
e) Alan Parsons Project / 324
f) Inni wykonawcy / 326
4. Cyborg w muzyce popularnej: ikonografia / 327
a) Kraftwerk / 330
b) Klaus Schulze / 334
c) Gary Numan / 336
d) Daft Punk / 340
e) Ultravox! / 346
f) Garbage / 347
g) Björk / 347
h) Stars / 351
5. Cyborg w muzyce popularnej: produkcja nagrań / 353
6. Funkcje cyborga w muzyce popularnej / 354
7. Uwagi końcowe / 356
Zakończenie / 357
Bibliografia / 367
Indeks osobowy / 389
Popular music as an ideological vehicle. Summary / 401

——————————————————————————-

Wydawca książki w taki sposób ją opisuje:

Muzyka towarzyszy człowiekowi od zawsze – stwierdzenie to wydaje się oczywistością, jednak należy uświadomić sobie również fakt, iż towarzyszy ona działalności ludzkiej, jaką jest działalność społeczna i polityczna o ideologicznym charakterze. Muzyka popularna, zwłaszcza rock, o którym w niniejszej książce głównie będzie mowa, jest zjawiskiem kulturowym, często wyrażającym bunt przeciwko konserwatywnemu społeczeństwu mieszczańskiemu, przejawiający się, przede wszystkim, w sferze konfliktu pomiędzy generacjami.

W szerszym kontekście muzyka młodych to często wyraz niezgody na obowiązujące formy panujące w sztuce masowej i sposobach promocji owej sztuki, jej transmisji do mas; niezgody manifestowanej jako dążenie do niezależności, zdystansowania się wobec narzucanych przez masowe media wzorców gustu, z jednej strony, klas średnich i wyższych, z drugiej zaś – klas dominujących (a więc kontrolujących główne wzorce kulturowe w danym społeczeństwie jako pewnej całości dążącej do homeostazy systemowej).

Bunt ten stanowi pewne wyzwanie rzucone konserwatywnemu społeczeństwu i – jako takie – jest realizowane na kilku płaszczyznach: kultury (pojawiające się jako niespełnialny w praktyce postulat budowy alternatywnego społeczeństwa lub akceptacji i reprodukcji wzorców już istniejących), polityki (podjęcie działania na rzecz demokracji oraz krytyka obecnie panującego systemu politycznego i społecznego) oraz ekonomii (manifestowane jako pojawiające się w różnych postulatach alternatywne sposoby produkowania i dystrybucji dóbr kulturowych, co ma przede wszystkim wymiar prób reorganizacji funkcjonowania rynku muzycznego, a więc wydawanie płyt, ich promocja, działalność koncertowa).

Przedmiotem analizy w prezentowanej pracy będą tylko dwie pierwsze kwestie: kultury w działaniu oraz głoszonej ideologii i postaw związanych z polityką. Polityka będzie tu rozumiana w szerokim, klasycznym – arystotelesowskim sensie – jako działania podejmowane na niwie społecznej, manifestowane w przestrzeni publicznej, co oznacza odniesienia wykraczające poza relacje związane z władzą, przymusem i przywództwem natury politycznej. Polityczna będzie w związku z tym nie tylko artystyczna działalność dotycząca idei, myśli, ideologii czy kultury, ale także świadomie generowana kreacja wizerunkowa odnosząca się do ciała, seksualności czy konsumeryzmu, co zostało odzwierciedlone w kolejnych rozdziałach pracy. Podstawowy problem, jaki zostanie poruszony w niniejszym studium, to związek między muzyką popularną a ideologicznym wymiarem funkcjonowania współczesnych społeczeństw – zarówno w odniesieniu do jednostek, jak i grup społecznych.

Analizie zostaną poddane relacje ukazujące, w jaki sposób muzycy wykonujący muzykę popularną i zaangażowaną ideologicznie dają wyraz politycznym, społecznym czy ideowym wartościom przez program zawarty w działaniach artystycznych. Owa manifestacja będzie odnosić się do działań społecznych podejmowanych przez artystów oraz ich sztuki, pojmowanej jako konkretne produkty będące wyrazem twórczego zaangażowania – utwory, teksty piosenek, teledyski towarzyszące muzyce oraz kreacje wizerunkowe.

Za: www.wydawnictwoumk.pl/prod_73741_Muzyka_popularna_jako_wehikul_ideologiczny.html

Wesprzyj nas
Warto zajrzeć