Płakałem w życiu dwa razy: raz, kiedy umarła mi matka, i drugi, gdy na moich oczach kelner upuścił indyka z truflami do jeziora Como… – miał powiedzieć nie kto inny, jak Gioacchino Rossini, znany ze swego muzycznego geniuszu w dziedzinie twórczości operowej, a także z subtelnego podniebienia…
Twórca Wilhelma Tella zwykł uchodzić za wynalazcę bitej śmietany i wielbiciela potraw z wykorzystaniem madery. Najwięksi mistrzowie kuchni dedykowali mu swoje przepisy, a najbardziej znanym z nich jest przepis na tournedos Rossini, stworzone dla kompozytora przez przyjaciela, a nade wszystko cenionego w całej Europie francuskiego szefa kuchni i doskonałego cukiernika, Marie-Antoine Carême’a …[1]
O tym, jak blisko siebie stały muzyka i kulinaria w życiu mistrza opery buffa świadczą jego… Grzechy starości, jak sam zwykł nazywać “drobne” kompozycje napisane w ostatnich latach swego życia. Żartobliwie zatytułowane muzyczne perełki powstają po ponad trzydziestu latach kompozytorskiego milczenia Rossiniego i stanowią zbiór utworów fortepianowych, wokalno-instrumentalnych oraz kameralnych. Mimo niewielkich rozmiarów i pozornie marginalnej pozycji na liście twórczości Mistrza z Pesaro, zachwycają wysokim poziomem artystycznym i uroczym dowcipem zamkniętym w czternastu zeszytach wydanych po śmierci Rossiniego.
Z “kuchennego” punktu widzenia najbardziej interesuje nas czwarty z nich: Quatre hors d’œuvres et quatre mendiants . Cztery przystawki i czterech żebraków. Kogo miał na myśli Wielbiciel Madery?
Wśród Przystawek:
… Rzodkiewki,
… Anchois,
… Korniszony,
… i Masło.
Natomiast tytułowych Czterech żebraków, to:
… Suszone figi,
… Migdały,
…Rodzynki,
… oraz Orzechy.
Grzechy starości okazały się inspirujące nie tylko dla świata muzycznego (np. dla zwanego “pianistą Rossinego” Włocha, Paulo Giacomettiego, który podjął się nagrania owych “grzechów”), lecz także dla sceny teatralnej. Życie kompozytorów i ich czasy były porywające dla dramatopisarzy już w wieku XIX, kiedy Aleksander Puszkin napisał sztukę Mozart i Salieri – po temat ten sięgnął później Peter Schaeffer, autor scenariusza legendarnej już dziś produkcji Milosa Formana. O “możliwym spotkaniu” Bacha i Haendla opowiada Kolacja na cztery ręce Paula Barza.
Z kolei konfrontacja Rossiniego z Wagnerem stała się tematem polskiej sztuki autorstwa Macieja Wojtyszki. Jego Grzechy starości nagrodzone zostały przez Teatr TV w roku 1999. Rzecz jasna – sztuka pełna jest kulinarnych odniesień. Służący Rossiniego, Dominik, to nie tylko koneser muzycznej materii, lecz także znakomity kucharz, który muzykę Wagnera porównuje do sosu bez ryby… (sam Rossini twierdził z kolei, że Wagner ma dobre momenty, ale kiepskie kwadranse...). W roli włoskiego operowego geniusza – nierównany Gustaw Holoubek.
—————–
[1] Przepis na tournados Rossini oraz garść kulinarnych ciekawostek o kompozytorze: https://vivelacuisine.pl/artykul/231-tournedos-rossini
