felietony

Martyna Kaźmierczak i fortepian stołowy Broadwood

Martyna Kaźmierczak, rocznik ’92, jest już po studiach licencjackich w Royal Academy of Music w Londynie, realizowanych pod okiem Pacala Nemirovsky’ego i Carole Cerasi. Obecnie studiuje w Schola Cantorum Basiliensis w Szwajcarii w klasie fortepiano Edoardo Torbianelli’ego. W roku 2012 pianistka zwróciła się ku wykonawstwu historycznemu, przy okazji uczestnictwa w II Europejskiej Akademii Muzyki Dawnej W Vannes we Francji, na co przyznano jej stypendium Arthura Schoonderwoerd’a. Od tego momentu artystka ma do czynienia z przekrojem instrumentów sięgającym od XVI do XIX wieku. Kontakty z najstarszą manufakturą fortepianów w Anglii: John Broadwood & Sons, poskutkowały recitalami polskiej fortepianistki w Finchcocks Musical Museum oraz podczas Coronation Festival w pałacu Buckingham, w obecności Królowej Angielskiej. Od tego czasu jej nazwisko pojawiło się na festiwalach oraz w programach wielu innych znaczących wydarzeń muzycznych, głównie na terenie Wielkiej Brytanii. Oprócz działalności artystycznej, fortepianiska rozwija też pracę naukową. Wygłosiła kilka wykładów, m.in. o retorycznych elementach w klawiszowej twórczości J. Haydna. Na stałe współpracuje z polskim magazynem Presto.

Friends of Square Pianos to grupa entuzjastów działająca na terenie Wielkiej Brytanii. Raz do roku jej przedstawiciele (głównie Anglicy, ale również osoby z Holandii oraz USA) spotykają się w Anglii na jeden weekend. Wtedy to rozmawiają, wykładają, perorują na tematy związane z różnymi aspektami fortepianów historycznych, głównie dotyczącymi technologii.
Martyna Kaźmierczak tak opisuje Stowarzyszenie:

Wśród FoSP są przede wszystkim ludzie pasjonujący się mechanizmem i budową starych fortepianów; interesują się kołeczkami, listewkami, śrubkami, dźwigienkami…

Byłam świadkiem wykładu w całości poświęconemu robakom jedzącym drewno fortepianów. Wykład trwał bitą godzinę i wszyscy robili notatki.

W 2014 roku FoSP poprosiło Martynę Kaźmierczak o recital na koniec konferencji w muzeum Finchcocks pod Londynem (nieistniejącym już niestety). Recital bardzo dobrze przyjął się w środowisku Square Piano, czego efektem była cykliczna współpraca instrumentalistki ze Stowarzyszeniem. Do 2016 roku pianistka dała dla FoSP cztery recitale, w tym dwa połączone z wykładem. Ten rok wiązał się z zakończeniem studiów licencjackich i przeprowadzką do Bazylei. Na pożegnanie Friends of Square Piano zdecydowało się obdarować artystkę fortepianem stołowym Broadwood z roku 1792.

Jest to odrestaurowany przez Davida Hacketta instrument, który przeszedł niełatwą podróż z Wielkiej Brytanii do Polski. Przez pewien czas gościł w kolekcji Fortepianarium w Zabrzu, a od niedawna znajduje się przy kolekcji późniejszych od siebie fortepianów skrzydłowych pana Andrzeja Włodarczyka.

 From David Hackett Restoration Report

Pierwsze fortepiany Johna Broadwooda powstały około roku 1770. Najwcześniejszy istniejący do dzisiaj instrument pochodzi właśnie z tamtego okresu. Wszystkie fortepiany Broadwooda przejawiają podobne cechy konstrukcyjne. Budowniczy tworząc swoje instrumenty dokonał charakterystycznych dla swojego stylu modyfikacji: przeniósł kołki strun z prawego krańca instrumentu na sam tył, co umożliwiło łatwiejsze i bardziej stabilne strojenie, oraz zastąpił drewniane tłumiki mosiężnymi, które tłumiły strunę od dołu, dając cichą, niezawodną i szybką akcję.

Insksrypcja Muzio Clementiego była niemałą niespodzianką. Odkryto ją po oczyszczeniu strojnicy oraz płyty rezonansowej przy basowej części mostka. Muzio Clementi (1752 – 1832) w owych czasach prowadził w Londynie aktywne życie artystyczne i z pewnością odwiedzał warsztat Johna Broadwooda. Podpis może oznaczać, że instrument przeznaczony był dla niego, lub dla jego ucznia.

Historia ta jest niebywała: bardzo budująca i nieco tajemnicza. Sprawozdanie Davida Hacketta (restauratora) na temat przeprowadzonej renowacji instrumentu czyta się jak „księgę czarów”. Kolejne, pojedyncze aspekty budownictwa, które zdają się być w pierwszej chwili z innego świata, zaczynają budzić  zainteresowanie. Jak niesamowite jest wskrzeszenie do użytku grającej niegdyś „maszyny”. Maszyny o nieznanych losach. W 2016 roku została wylicytowana na jednej z angielskich aukcji. Nie wiadomo co działo się z nią przez te wszystkie lata. Nie wiadomo również do końca jaki tak naprawdę ma związek z Muzio Clementim. Ten piękny instrument przebywa obecnie w Polsce. Gratulujemy Martynie Kaźmierczak otrzymanego od Friends od Square Piano prezentu i życzymy dalszych sukcesów w pracy artystyczno-naukowej.

Strona Miłośników Fortepianów Stołowych: https://www.friendsofsquarepianos.co.uk/

 

Spis treści numeru Przybysze z Italii. Pierwsze fortepiany:

Maurycy Raczyński, Wstęp redakcyjny – Przybysze z Italii. Pierwsze fortepiany

Felietony

Katarzyna Drogosz, Oryginał czy kopia?

Dominika Maszczyńska / Agnieszka Porzuczek, Pianoforte. Adaptacja. Refleksja

Wywiady

Weronika Stałowska, “W XVIII w. muzycy byli przyzwyczajeni do wykonawstwa na różnorodnych instrumentach. To fenomen tamtych czasów”. Wywiad z Aline Zylberajch i Martinem Gesterem

Maurycy Raczyński, “… the main notion of period instrument performance is that the instrument of a particular era can reveal idiosyncrasies and characteristics that might otherwise be lost.” Interview with Geoffrey Govier

Recenzje

Iwona Granacka, Partnerstwo historyczne. Drogosz, Thiel i Beethoveen

Karolina Majewska, Dwa oblicza instrumentów klawiszowych: Friedrich Wilhelm Rust – Der Clavierpoet – Jermaine Sprosse

Publikacje

Aleksandra Świgut, Elementy improwizacji w muzyce fortepianowej XVIII wieku na przykładzie wybranych utworów W. A. Mozarta

Joanna Owczarek-Ciszewska, Fortepian w Wiedniu XVIII w. – wokół Leopolda Kozeluha w 200. rocznicę śmierci kompozytora

Edukatornia

Dorota Relidzyńska, Narodziny króla. O włoskich początkach fortepianu

Paweł Miczka, Sonaty na pianoforte z akompaniamentem skrzypiec

Kosmopolita

Karol Furtak, Nie każdy instrument musi grać – słów kilka o Beniaminie Voglu

Maurycy Raczyński, Martyna Kaźmierczak i fortepian stołowy Broadwood

Rekomendacje

Ewa Chorościan, O prawdziwej sztuce gry na instrumentach klawiszowych – traktat Carla Philippa Emanuela Bacha

Aleksandra Bliźniuk, I Międzynarodowy Konkurs Chopinowski na Instrumentach Historycznych

Publikacja powstała dzięki Funduszowi Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS

Wesprzyj nas
Warto zajrzeć