Muzykolodzy z całej Polski spędzili trzy piękne, jesienne dni na obradach w Nowym Domu Sztuki i rozmowach kuluarowych w radziejowickim parku. Wydarzenia pierwszego dnia Konferencji skupione były wokół postaci Fryderyka Chopina, którego 163. rocznica śmierci przypada właśnie na 17. października. Panele popołudniowe natomiast, poświęcone były powojennym dziejom polskiej muzykologii. Wśród uczestników dyskusji znaleźli się najznamienitsi przedstawiciele tej dziedziny: prof. Zygmunt M. Szweykowski, prof. Jan Stęszewski, prof. Anna Czekanowska, prof. Mirosław Perz, prof. Ludwik Bielawski, prof. Michał Bristiger, prof. Zofia Helman oraz prof. Irena Poniatowska.
Program drugiego dnia Konferencji był bardzo różnorodny: od przedpołudniowych sesji równoległych, z których jedna poświęcona była muzyce dawnej, druga natomiast relacjom muzyki z obrazem i przestrzenią, po trzy panele dyskusyjne: pierwszy dotyczący muzyki współczesnej, drugi – historiografii muzycznej XIX i XX wieku, trzeci zaś – wyzwań współczesnej etnomuzykologii. Podczas dyskusji towarzyszących referatom i wystąpieniom wyłoniło się całe mnóstwo problemów związanych ze stanowiskiem muzykologii wobec innych dziedzin oraz stosunku muzykologów do współczesnych im zjawisk muzycznych. Wiele emocji wzbudził problem audiowizualności, który wiązał się z wystąpieniami prof. Reginy Chłopickiej i prof. Jacka Szerszenowicza. Nie zabrakło głosów broniących autonomii muzyki i postulujących, iż konieczność dołączania pierwiastka wizualnego do dźwiękowego, można uznać za przejaw współczesnej ekspansji obrazu. Równie silne jednak było stanowisko zwolenników unowocześnionej idei correspondance des arts, widzących już w samej muzyce pierwiastek wizualny, który może zostać wykorzystany i wzbogacony na wiele sposobów.
Podczas dyskusji zatytułowanej Muzyka najnowsza w Polsce – problemy i wyzwania, w której udział wzięli nie tylko muzykolodzy i krytycy muzyczni, ale także kompozytorzy (prezes ZKP Jerzy Kornowicz oraz przedstawiciel młodego pokolenia – Dariusz Przybylski), wyłoniła się teza, iż we współczesnym dyskursie muzykologicznym niewielka jest obecność muzyki najnowszej i tej nieco starszej, ale wciąż nie poddanej dogłębnym analizom. W kolejnym panelu natomiast, etnomuzykolodzy skarżyli się na brak krytycznie opracowanych źródeł oraz zbyt małą wagę przywiązywaną do ich dziedziny na polskich uniwersytetach. Jednak obie dyskusje prowadziły do konstruktywnych wniosków. Przede wszystkim wskazano na silne zainteresowanie młodego pokolenia muzykologów zarówno muzyką współczesną (czego jednym z dowodów jest rosnąca w siłę grupa skupiona wokół czasopisma Glissando) jak i etnomuzykologią (stale wzrastający odsetek prac dyplomowych związanych tą dziedziną). Budujące okazały się także wzajemne zapewnienia o konieczności podjęcia działań zmierzających do wspólnego celu popularyzacji muzyki współczesnej oraz wykształcania narzędzi do jej opisu, padające z ust nie tylko muzykologów, ale także publicystów muzycznych i samych kompozytorów. Nie mniej nadziei wzbudzają perspektywy etnomuzykologii, która według prof. Sławomiry Żerańskiej-Kominek ma szansę stać się dziedziną, w której badacz nie pozostanie biernym obserwatorem, ani nawet czynnym naśladowcą, ale uczestnikiem kreatywnie współtworzącym i przetwarzającym kulturę stanowiącą przedmiot jego dociekań.
Tego dnia wręczona została również im. ks. Hieronima Feichta, której laureatami zostali: dr Ewa Schreiber (pełniąca funkcję zastępczyni redaktor naczelnej w naszym czasopiśmie), dr Izabela Bogdan oraz dr Marcin Trzęsiok.
Ostatni dzień muzykologicznego spotkania w Radziejowicach wypełniły sesje i panele poświęcone najnowszym kierunkom badań nad muzyką, muzyce polskiej XIX i XX w. oraz relacjom muzykologii z innymi dziedzinami. Podczas panelu dotyczącego perspektyw muzykologii systematycznej, jego uczestnicy zarysowali niezwykle szeroki horyzont dziedzin, które stanowić mogą pomoc dla współczesnego muzykologa. Znalazły się wśród nich: psychologia, nowoczesna akustyka, informatyka wespół z matematyką, kognitywisytka, językoznawstwo oraz… marketing! Okazało się, że badania nad muzyką dawno przestały być jedynie domeną muzykologii i obecnie istnieje wiele zaawansowanych technik, które znacznie poszerzają naszą wiedzę w zakresie m.in. percepcji muzyki, jej wpływu na stan emocjonalny i decyzyjność człowieka.
Zupełnie odmienny charakter miała zamykająca konferencję dyskusja Muzykologia wobec nauk humanistycznych. Prowadzący ją dr Maciej Jabłoński postawił tezę o kryzysie muzykologii, związanym z ogólnym, dwudziestowiecznym kryzysem nauk humanistycznych, opisywanym przez licznych filozofów, z Edmundem Husserlem na czele. Dyskusja znalazła jednak podsumowanie w wypowiedzi prof. Anny Czekanowskiej, która, jak sama przyznała, muzykologię obserwuje już od wielu lat i dostrzega w niej cyklicznie pojawiające się kryzysy oraz „mody”, które nawiedzają tą dziedzinę w związku z różnymi „trendami” naukowymi. Wszystko to jednak jest chwilowe i nie przesądza o upadku muzykologii, która wciąż jest potrzebna i wciąż powinna mieć przed oczami swój naczelny przedmiot badań – muzykę.
Uczestnicy Konferencji, którzy byli świadkami tak różnorodnych ujęć swej dziedziny i tak zróżnicowanych poglądów dotyczących przyszłości liczącej sobie już sto lat polskiej muzykologii, zdawali się wyjeżdżać z Radziejowic w pozytywnych nastrojach. Nie brakowało także studentów, których spotkanie z muzykologicznymi nestorami napełniło zapałem do własnych badań i poszukiwań.
——————–
Program konferencji na stronie https://pl.chopin.nifc.pl/institute/events/conferences/year/2012 Wkrótce dostępne będą także nagrania wideo z obrad konferencyjnych.
