OD REDAKCJI: Marlena Wieczorek i Fundacja MEAKULTURA zostały nagrodzone za zasługi na polu edukacji muzycznej Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich. Z radością dzielimy się z Państwem przedrukiem Laudacji, wygłoszonej z tej okazji przez Beatę Bolesławską-Lewandowską we wtorek 25 września 2024 roku na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina podczas 67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
_____
Laudacja
Związek Kompozytorów Polskich przyznaje nagrodę za zasługi na polu edukacji muzycznej od 2015 roku. Dotąd zostali nią uhonorowani: Elżbieta Zwolińska, Paulina Celińska, Viola Łabanow-Jastrząb, Magdalena Radziejowska, Sławomir Czarnecki, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Domosławicach, Małgorzata Kołcz oraz Grażyna Krzanowska. W roku 2024 Prezydium Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich postanowiło uhonorować Marlenę Wieczorek i Fundację MEAKULTURA. Ogromnie mnie ta nagroda cieszy, bowiem działalność Marleny Wieczorek oraz prowadzonej przez nią Fundacji Meakultura znam i doceniam od dawna. Z radością i wzruszeniem przyjęłam zatem zadanie przygotowania krótkiej laudacji na dzisiejszą uroczystość.
W uzasadnieniu nagrody napisano, że zostaje ona przyznana: „za kreatywność i konsekwencję w działaniach na rzecz edukacji muzycznej, w tym za niebanalne projekty realizowane w ramach kampanii społecznej Save the Music, a w szczególności za wydaną w 2023 roku książkę «Muzyka dla myślących. Przewodnik po stereotypach muzycznych»”. Spróbuję rozwinąć nieco ten zapis.
Otóż, Marlena Wieczorek jest bez wątpienia osobą niezwykle kreatywną i szalenie konsekwentną w swoich działaniach. Ukończyła studia muzykologiczne na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, w 2007 roku obroniła pracę doktorską poświęconą Romanowi Maciejewskiemu – twórcy mało wówczas znanemu, pozostającemu, jak wielu jego emigracyjnych kolegów, na uboczu zainteresowania polskiego życia muzycznego i polskich badaczy. Zamiast jednak poświęcić się pracy naukowej i ścieżce kariery akademickiej, wyjechała za granicę. Kilka lat spędziła w Brukseli, gdzie poznawała działalność organizacji pozarządowych, w tym także tych realizujących projekty w zakresie kultury muzycznej. Nie chciała jednak zostać na stałe za granicą. Wróciła do Polski i w 2010 roku założyła Fundację Meakultura. Wymarzyła sobie, że będzie działać na rzecz muzyki – i muzykologii.
Przy Fundacji powstało pismo internetowe MEAKULTURA.pl, gdzie do dziś pisze wielu znawców muzyki – zarówno debiutantów, jak i osób o wyrobionych nazwiskach. Marlena Wieczorek wymyśliła także szereg innych projektów, które realizowała i realizuje w ramach Fundacji – w tym Konkurs Krytyków Muzycznych KROPKA (cztery edycje), podyplomowe studia „Muzyka i media” realizowane wspólnie z Collegium Civitas czy kampania społeczna Save the Music, która ma na celu uwrażliwianie społeczeństwa na wagę i rolę obecności wartościowej muzyki w życiu człowieka.
W 2018 roku z inicjatywy Marleny Wieczorek powstała książka Sto lat muzycznej emigracji. Kompozytorzy polscy 1918–2018, wydana następnie także w języku angielskim w brytyjskim wydawnictwie Scala. Działalność Fundacji to także wideo wykłady i podcasty na tematy muzyczne, realizowane z udziałem znakomitych ekspertów – muzykologów, kulturoznawców, prawników (prawo autorskie!). Przyświeca im zawsze jeden cel – by w prosty, komunikatywny, atrakcyjny dla słuchacza sposób tłumaczyć zawiłości świata muzyki, propagować wiedzę i przekazywać solidną dawkę sprawdzonej, naukowej informacji.
W tym zakresie mieści się także działalność na rzecz edukacji muzycznej – a to za tę działalność dr Marlena Wieczorek i jej Fundacja otrzymuje dziś Nagrodę Edukacyjną Związku Kompozytorów Polskich.
Na polu edukacji zatem Fundacja MEAKULTURA od lat angażuje się w szkolenie młodych adeptów dziennikarstwa muzycznego – tu warto wymienić nie tylko programy studiów podyplomowych oraz praktyki i staże w redakcji pisma meakultura.pl, ale także uruchamiany niebawem (we współpracy ze stowarzyszeniem ZAiKS) program mentoringowy. W ostatnich latach Fundacja MEAKULTURA otrzymała także trzy granty unijne (w ramach programu POPOJUTRZE 2.) dla innowatorów w edukacji – na realizację projektów: Muzyka równa matematyce, Instrumentownik oraz Muzyka dla myślących. W ramach pierwszego powstały scenariusze lekcji przedmiotowych w szkołach ponadpodstawowych z odniesieniami do świata muzyki, drugi zaowocował serią kart objaśniających muzyczne instrumentarium, a ostatni przyniósł niezwykłą publikację, docenianą na rynku nietypowych muzycznych podręczników (m.in. nagroda w konkursie Muzyczne Orły 2024) – więcej o niej za chwilę.
Marlena Wieczorek to jedna z najbardziej kreatywnych osób, jakie znam. Ma jednocześnie ogromne wyczucie wartości, dlatego też w swoich projektach na pierwszym miejscu zawsze stawia merytoryczną jakość. Jest w tym szalenie uparta i bezkompromisowa. Nie boi się otwarcie i wprost wyrażać swojego zdania i bronić swoich racji.
Od lat działając w sferze pozabudżetowej, potrafi wskazać, co należałoby poprawić w funkcjonującym systemie tak, by usprawnić pracę organizacji pozarządowych takich jak jej fundacja – czyli takich, których głównym zadaniem jest kreacja wydarzeń i działań jakościowych, mających realny wpływ na zmianę funkcjonowania muzyki i docierających w miejsca, gdzie programy państwowe i instytucjonalne nie mają szans dotrzeć. Marlena Wieczorek nie zawsze ma ze swoją bezkompromisowością łatwo. Chociaż jej wiedza i doświadczenie są doceniane – Marlena Wieczorek zasiada m.in. w gronie jurorów Paszportów „Polityki” i Nagród Koryfeusz, jest także ekspertką European Research Executive Agency (REA), to niektórych z zainicjowanych przez nią projektów nie udało się utrzymać – czy to przez niedocenienie ekspertów oceniających programy grantowe, czy niechęć dużych instytucji do wchodzenia w partnerstwo z niewielką fundacją. Na szczęście konsekwencja i upór w dążeniu do obranego celu nie pozwalają jej się poddawać – zawsze szuka dróg wyjścia i możliwości porozumienia, w tym także pozyskania partnerów dla realizacji swoich projektów.
Jej pomysły są niebanalne – tak, jak leksykon polskich kompozytorów emigracyjnych, w którym zamiast tradycyjnych biogramów badacze odpowiedzieć musieli na rodzaj przygotowanej przez nią ankiety, jak pomysły lekcji, w których o matematyce, biologii czy historii mówi się przez skojarzenia z muzyką, czy wreszcie książka Muzyka dla myślących. Przewodnik po stereotypach muzycznych, gdzie znakomity zespół ekspertów odpowiada na szereg istotnych zagadnień z zakresu muzyki w sposób prosty i nie zawsze oczywisty. Jak zapisano w informacji reklamującej tę pozycję:
„Muzyka dla myślących. Przewodnik po stereotypach muzycznych to publikacja, która dostarcza narzędzia do poszerzenia wiedzy w zakresie interpretacji kultury muzycznej z uwzględnieniem elementów krytycznego myślenia. E-book to także pretekst do dyskusji z mitami i stereotypami muzycznymi. Zależało nam, aby podejść do tematu w sposób nowatorski i wielokierunkowy, dlatego zaprosiliśmy do współpracy dużą grupę ekspertów. Istotne było dla nas także to, aby merytoryczność prezentowanych treści współgrała z nowoczesną formą przekazu”.
Książce, która dostępna jest także jako ebook, towarzyszą podcasty, które można odtworzyć w dowolnym czasie. Są także gotowe scenariusze zajęć do wykorzystania przez wykładowców. Są tematy dotyczące talent show, krytyki muzycznej, disco polo, marketingu muzycznego czy muzyki w szkole. Drukowana wersja książki ukazała się dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca w 2023 roku i to ona stała się jedną z podstaw do przyznania Marlenie Wieczorek i Fundacji MEAKULTURA Nagrody Edukacyjnej Związku Kompozytorów Polskich w 2024 roku.
Pośród projektów edukacyjnych Fundacji Meakultura (realizowanych w ramach kampanii Save the Music!) warto jeszcze wymienić „Bach w piach!” – cykl koncertów realizowanych latem 2023 roku na warszawskich placach zabaw dla dzieci, a także wspomniany już „Instrumentownik” – zestaw artystycznie zaprojektowanych kart prezentujących instrumenty wraz z ich opisami, przeznaczony jako pomoc naukowa dla szkół.
Do wszystkich tych projektów Marlena Wieczorek zaprasza najlepszych ekspertów, osoby cieszące się autorytetem w swoich dziedzinach, które zarazem chętnie przystają na to, by w inny – niebanalny często właśnie sposób przekazać swoją wiedzę. Prezeska Fundacji MEAKULTURA zna doskonale wartość pracy zespołowej – to niezwykle ważna cecha jej osobowości. Jednak nawet jeśli chowa się za plecami ekspertów i unika publicznych wypowiedzi, to trzeba pamiętać, że to ona stoi za wszystkim pomysłami i projektami Fundacji MEAKULTURA. Jest w swych działaniach inspiracją dla wielu osób. Leży jej na sercu dobro polskiej muzyki i dbałość o jej poziom, zależy na upowszechnianiu wiedzy o muzyce, a także na uświadamianiu społeczeństwu jak ważne jest obcowanie z wartościową muzyką – nie tylko zresztą klasyczną! Marlena Wieczorek chętnie łączy w swych projektach muzykę z innymi dziedzinami – była pomysłodawczynią i kuratorką wielu wystaw artystycznych, prezentowanych w Polsce i za granicą. Łączy także ludzi – w ostatnim czasie stworzyła „think tank” (Think Thank You), którego celem jest niezależna ekspercka działalność na polu kultury, w tym podjęcie prac na rzecz wypracowania nowych modeli zarządzania zasobami w kulturze – to kolejne, ważne pole działalności Fundacji MEAKULTURA.
Droga Marleno, dziękując Ci za dotychczasową pracę i osiągnięcia, życzę Ci wytrwałości na niełatwej drodze, którą sobie obrałaś. Wiem, że pomysłów Ci nie brakuje, życzę Ci zatem, by udawało Ci się je z powodzeniem realizować. Abyś spotykała na swojej drodze jak najwięcej sprzymierzeńców, by nadal w sposób niezależny od narzuconych systemów, za to jak najbardziej kreatywny i niebanalny edukować muzycznie polskie społeczeństwo. Gratuluję Ci z całego serca tej Nagrody!
Beata Bolesławska-Lewandowska
