Choć muzyka Północy wciąż nie cieszy się zbyt dużą popularnością, z biegiem lat drzwi dla twórczości Skandynawskiej w Polsce otwierają się coraz szerzej. Pomijając Edvarda Griega i Jeana Sibeliusa, dzieła kompozytorów z północnej części Europy nadal wydają się nieco „egzotyczne”, a bliżsi są nam jednak twórcy wywodzący się choćby z znacznie cieplejszego południa Starego Kontynentu. W najnowszym numerze MEAKULTURA.pl wyruszamy do Norwegii – krainy wikingów – i sprawdzamy, jakie melodie płyną znad zjawiskowych fiordów w XX i XXI wieku.
Korzenie norweskiej kultury sięgają wielu stuleci wstecz, jednak jednym z najsłynniejszych artystów, który zyskał światową sławę, bez wątpienia jest wspomniany już Edvard Grieg. To właśnie muzyka „Chopina Północy” wywarła silny wpływ na kompozytorów i kulturę Norwegii ubiegłego i obecnego stulecia. Wstęp do niniejszego numeru stanowi artykuł Wojciecha Stępnia, poruszający recepcję norweskiej kultury i sztuki w Europie w II połowie XIX wieku. Następnie w dwuczęściowym artykule Pauliny Podżus, powstałym na bazie pracy licencjackiej obronionej w 2022 roku, przyglądamy się motywom przyrody u norweskich symfoników. Autorka analizuje związki z dziewiczą naturą w wybranych kompozycjach Geirra Tveitta („Bartóka Północy”) oraz Eivinda Grovena (zwanego norweskim Ralphem Vaughanem Williamsem).
Drugim obok przyrody ważnym dla Norwegów tematem w kulturze jest nordycka mitologia. W jej muzyczny świat za pośrednictwem Eddy poetyckiej i Voluspy zabiera nas Magdalena Chmiel, gdyż jak twierdzi: „Słuchajmy tych, którzy nie milczą – kompozytorów (…)”. Oslo Kammerkor to norweski chór prowadzący intrygującą działalność, której rdzeniem jest norweska muzyka ludowa. Dyrygentem zespołu jest Håkon Daniel Nystedt, wnuk słynnego norweskiego kompozytora Knuta Nystedta. Działalność zespołu przybliża nam w swoim felietonie Paweł Błaszczak.
Z interesującego wywiadu z Ewą Storkås, który przeprowadził Stanisław Godek, dowiadujemy się, że „w Norwegii muzykują wszyscy”. Muzykolożka, pianistka, pedagożka opowiada m.in. o życiu na emigracji, a także kulturze i edukacji muzycznej w Norwegii. Działalność obecnie jednego z czołowych kameralnych chórów norweskich – Oslo Kammerkor – prezentuje Paweł Błaszczak. Dyrygentem i dyrektorem artystycznym zespołu, łączącego muzykę ludową z dziełami klasycznymi, jest Håkon Daniel Nystedt, wnuk słynnego norweskiego kompozytora Knuta Nystedta.
W numerze norweskim prezentujemy dwie recenzje. Paulina Podżus podąża egzystencjalnym szlakiem rodziny Mykløen wśród krajobrazów dźwięku i obrazu w ścieżce dźwiękowej Rebekki Karijord do filmu dokumentalnego Pieśni Ziemi (reż. Margareth Olin, 2023). Z kolei Wojciech Staniaszek wyruszył w futurystyczną Odyseję mikrokosmiczną za sprawą płyty DO 555ps (2025) Jerzego Mączyńskiego. Wydany nakładem norweskiej wytwórni Vibrasjon krążek inspirowany jest Skandynawią, minimalizmem czy improwizacjami jazzowymi.
Na koniec polecamy playlistę numeru stworzoną w ramach kampanii społecznej Save the Music Fundacji MEAKULTURA.
Lista tekstów:
- Wojciech Stępień – Recepcja kultury i sztuki norweskiej w Europie w II połowie XIX wieku TUTAJ
- Paulina Podżus – Motyw przyrody w twórczości symfoników norweskich XX wieku (cz. I) TUTAJ
- Paulina Podżus – Motyw przyrody w twórczości symfoników norweskich XX wieku (cz. II) TUTAJ
- Stanisław Godek – „W Norwegii muzykują wszyscy”. Rozmowa z Ewą Storkås TUTAJ
- Magdalena Chmiel – Bogowie milczą – kompozytorzy słyszą. „Edda poetycka”, „Voluspå” i tożsamość w brzmieniu Północy TUTAJ
- Paweł Błaszczak – Czajkowski i Bruckner na fiordach, czyli o fenomenie Oslo Kammerkor TUTAJ
- Paulina Podżus – „Pieśni Ziemi”. Egzystencjalna wędrówka przez krajobraz dźwięku i obrazu TUTAJ
- Wojciech Staniaszek – Odyseja mikrokosmiczna TUTAJ
- Save the Music – Playlista numeru TUTAJ
