W filmiku zapowiadającym swoją najnowszą płytę Glossolalia, Dosia McKay zaznacza, że jest to propozycja dla tych, którzy szukają w muzyce czegoś nowego, bardziej wymagającego niż treści serwowane przez najpopularniejsze kanały muzyczne – czegoś będącego dla odbiorcy swego rodzaju wyzwaniem. Dosia nie występuje przed kamerą ani w błyszczącej peruce, ani półnago, ani też nie obiecuje sprzedaży dwóch płyt w cenie jednej, a jednak udaje jej się w siedmioipółminutowym filmiku utrzymać uwagę widza (i słuchacza) do końca. Ona jedynie opowiada o swojej pracy i o swojej pasji. Usadowiona w obrotowym fotelu, uważnie wpatrzona w oko kamery, obwieszona intrygującymi naszyjnikami, kompozytorka jawi się niemalże jako wróżka, swym nieprędkim, jednostajnym tonem wypowiedzi wprowadzająca słuchaczy w trans. Jest to wszak ceremonia budząca respekt.
Także i dzieło nosi rysy współmierne z eteryczną, mistycyzującą autorką. Glosolalia to termin zaczerpnięty przez artystkę z obszaru z pogranicza religii i transcendencji. Oznacza ‘mówienie językami’, ‘wypowiadanie niezrozumiałych dźwięków w stanie religijnego uniesienia’, często uważana jest przez wierzących za dar języków pochodzący od Boga[1]. Sama Dosia wykorzystuje ten termin, wyzyskując muzyczną stronę inspirującego ją zjawiska – modlitwy, podczas której członkowie zgromadzenia łączą się we wspólnej improwizacji. Płycie swej przypisuje więc charakter medytacyjny.
Dosia McKay, z pochodzenia Polka, kształciła się w kraju jako flecistka, później wyjechała do Stanów Zjednoczonych, wiele podróżowała po całym świecie wraz z zespołem Celebrant Singers, studiowała także kompozycję na dwóch amerykańskich uniwersytetach. Dziś tworzy muzykę koncertową, filmową i do tańca współczesnego.
Do współpracy nad płytą (Glossolalia to nie pierwszy jej album – artystka ma już na koncie płytę Lacrimosa) Dosia zaprosiła NeoQuartet – polski zespół instrumentalistów, absolwentów akademii muzycznych: w Gdańsku, Warszawie i Lucernie – kwartet działający od 2006 r., specjalizujący się w wykonywaniu muzyki współczesnej, zwłaszcza dzieł młodych kompozytorów, kwartet już uznany i nagradzany (nominowany do nagrody „Fryderyk” w kategorii: muzyka współczesna, nominowany do nagrody „Gazety Wyborczej” „Sztorm Roku”, doceniony w Konkursie Interpretacji Muzyki Współczesnej „Gaudeamus” w Amsterdamie). Współpracę tę należy uznać za owocną – w jej wyniku ukazał się zbiór bardzo dobrze wykonanych utworów, jednocześnie współczesnych i nowoczesnych. Przede wszystkim jednak – dzieło kompozytorki nie pozostało zbiorem zapisanych na papierze nut.
The opening piece explores the restlessness and insatiability of the human spirit – pisze autorka o Is Now Not Enough? Nic dziwnego, że swe dzieło okrasiła dołączonym do płyty własnym wierszem (a trzeba wiedzieć, że Dosia McKay jest nie tylko muzykiem, lecz również poetką i artystą plastykiem – „a Renaissance woman at heart”, jak określa siebie). Owo nienasycenie z pewnością oddaje w muzyce naprzemiennie wznoszący i opadający kontur linii melodycznej głównego muzycznego motywu, imitowanego przez kolejno wchodzące instrumenty. W bardzo współcześnie zakomponowanym materiale muzycznym całości ten właśnie motyw jest ostoją jakiejś melodyjności, liryczności, by nie rzec: tonalności. Jego uporczywe powtarzanie zmienia się w wariantowanie bliskie minimal music, zaś rzewna fraza jest dla Dosi także podstawą do prób kontrapunktowania i akompaniowania. Energia tego utworu pełna jest napięć i odprężeń – intensywne kulminacje sąsiadują z fragmentami wolnymi, bardzo swobodnie traktowanymi pod względem agogicznym.
Na Glossolaliach nie zabrakło również cyklu. W skład Three Monologues wchodzą: bardzo ekspresywne, żywiołowo akcentowane Surge, melancholijne, lecz w swej śpiewności nieoczywiste Cantabile oraz znowu energetyczne Expletivo). Tytułowe Glossolalia to utwór najbardziej chyba sprzyjający medytacji, w sposób najsilniejszy oddający atmosferę owego religijnego uniesienia, którego fenomen autorkę zainspirował. Ogrom transgresywnego doświadczenia, jego płynność, niekonkretność zostały doskonale oddane przez mikrotony (w których notabene NeoQuartet się specjalizuje). Na szczególną uwagę zasługuje, jakże urokliwy, odmienny i urozmaicający całość, utwór First In Flight z partią wibrafonu w wykonaniu Pawła Nowickiego. W finale płyty słyszymy Grit and Glitz – dążące już nieco w stronę muzyki popularnej (czyżby domieszka country?), bardzo rytmiczne, z wyraźnie zapamiętywalnym motywem czołowym, oczywiście wzbogacone o część wolną.
Widoczne jest u Dosi bardzo indywidualne traktowanie partii poszczególnych instrumentów, które jednak nie wyklucza spójności i płynnego, prawdziwie wspólnego frazowania. Budulcem prezentowanych na płycie utworów są zróżnicowane pod względem środków muzycznych fragmenty, razem tworzące bardzo barwną, patchworkową układankę. Trzeba artystce przyznać, że wykazuje ona wyjątkową staranność w przekazywaniu odbiorcy rezultatów swojej pracy. Ta szczególna dbałość o otoczkę przejawia się m.in. w redagowaniu specjalnych słownych komentarzy do utworów (w dołączonej do płyty książeczce oraz na stronie internetowej), wyjaśniających czy to okoliczności ich powstania, czy też będących werbalnym dopowiedzeniem dodanym do treści muzycznej.
Płycie Glossolalia trudno odmówić spójności. Niewątpliwie wpływ na to ma wybrane przez kompozytorkę instrumentarium – album ułożony niemalże wyłącznie z dzieł współczesnych na kwartet smyczkowy ma wszelkie predyspozycje ku temu, by wykazywać znaczny stopień jednolitości, a dla nieprawnego słuchacza – może nawet i monotonii. Dosia mówi jednak: „Jeśli uwielbiasz muzykę klasyczną, sądzę, że spodoba ci się moja płyta. Jeśli nie jesteś wcale zaznajomiony z muzyką klasyczną, ten album będzie bardzo interesującym odkryciem dla ciebie”[2].
Dosia McKay, Glossolialia, Gavia Music (ASCAP) 2014.
- Is Not Enough?
- Three Monologues: I – Surge
- Three Monologues: II – Cantabile
- Three Monologues: III – Expletivo
- Glossolalia
- First In Flight
- Gritz and Glitz
Wykonawcy:
NeoQuartet (www.neoquartet.pl) w składzie:
Karolina Piątkowska-Nowicka – I skrzypce
Paweł Kapica – II skrzypce
Michał Markiewicz – altówka
Krzysztof Pawłowski – wiolonczela
Paweł Nowicki – wibrafon
