Tytuł niniejszego numeru specjalnego w prosty i przewrotny sposób nawiązuje do typowego skojarzenia klawesynu z muzyką dawną. Tym razem jednak instrument idiomatycznie barokowy odrywa się od pałacowych przestrzeni i mknie w stronę nowoczesności. Czym jest muzyka dawna? Określenie to weszło na stałe do słownika muzycznego i przyjęło niechlubną pozycję słowa w pewnym sensie bez znaczenia. Jego nieprecyzyjność jest przy każdej możliwej okazji wytykana przez muzyków zajmujących się wykonawstwem historycznie poinformowanym. Za muzykę dawną (angielski odpowiednik to early music[1]) uważa się muzykę minionych epok (najczęściej do epoki baroku), do wykonania której niezbędna jest wiedza specjalistyczna oparta na tekstach źródłowych. W dawnych epokach notacja muzyczna pomijała pewne istotne kwestie interpretacyjne. Wynikają one z tradycji wykonawstwa muzycznego, więc dla naszych przodków były oczywiste. Czym jest muzyka nie-dawna? …
Niniejsze wydanie poświęcone jest klawesynowi nowemu, odkrytemu ponownie w XX wieku. “Odkurzony” instrument przez jednych był wykorzystywany do prób odszukania wrażliwości dawnych epok, przez drugich do współczesnych eksperymentów muzycznych. Co ciekawe, w historii klawesynu współczesnego ważną rolę odegrały Polki. Do renesansu instrumentu w XX wieku przyczyniła się Wanda Landowska, która rozbudziła w ludziach zainteresowanie muzyką dawną. Artystka regularnie organizowała warsztaty wykonawcze skupione na dawnych epokach oraz dawała koncerty klawesynowe na specjalnie wykonanym dla niej przez firmę Pleyel instrumencie. Kolejną Polką, która zyskała międzynarodową sławę jako klawesynistka XX wieku jest Elżbieta Chojnacka, przez wiele lat prowadząca klasę klawesynu współczesnego w Mozarteum w Salzburgu. Najmłodsza z dam klawesynu to Gośka Isphording działająca w Holandii. Cieszyć może fakt, iż polscy klawesyniści nie ustają w wykonawstwie muzyki nowej i wykazują żywe zainteresowanie w tej materii. Z wywiadu z Andrzejem Kwiecińskim dowiecie się, czy w dzisiejszych czasach pisze się jeszcze koncerty klawesynowe oraz czy barok nadal inspiruje twórców. W Edukatorni czekają na Was porównawcze informacje o dwóch rodzajach instrumentów popularnych wśród klawesynistów w XX i XXI wieku. Konstruując repertuar klawesynowy często doprowadza się do koegzystencji literatury dawnej i współczesnej. O efektach takiej mikstury zarejestrowanej na płycie dowiemy się z recenzji zaeszłorocznego nagrania Mahana Esfahaniego „Time Present & Time Past”. I wreszcie, co łączy termity ze Śląskiem? Najbardziej nietypowym tekstem w Wydaniu Specjalnym jest felieton „Klawesyn industrialny, czyli barok na Śląsku”, w którym autor próbuje scharakteryzować miejsce klawesynu i muzyki barokowej w regionie nie-dawnym. Serdecznie zapraszam do lektury wszystkich publikacji!
_______________________________________________
[1] Hasło early music [W:] Harry Haskell, Grove Music Online
Publikacja powstała dzięki Funduszowi Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS
