W swojej praktyce miałam do czynienia z wieloma umowami. Zazwyczaj są one nieprawidłowo napisane. Niestety, dotyczy to także wzorów umów dostępnych w internecie. Tymczasem dobra umowa to podstawa! Błędy mogą słono kosztować.
Aby każdy mógł sam sprawdzić, czy proponowana mu umowa jest prawidłowa, postanowiłam w kilku punktach opisać najbardziej podstawowe elementy, które musi zawierać każda dobra umowa przeniesienia praw. Opisałam też najczęstsze błędy, które pojawiają się w umowach. Znajdziecie też wskazówki, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę.
Obowiązkowe elementy
W każdej umowie przeniesienia praw powinno znaleźć się:
- określenie i opisanie dobra, do którego prawa są przenoszone (na przykład tytuł utworu, opis artystycznego wykonania, fonogramu lub wideogramu),
- prawidłowe nazwanie praw, które przysługują zbywcy,
- określenie chwili przeniesienia prawa, czyli momentu od którego prawa przysługują nabywcy i przestają być częścią majątku zbywcy,
- wymienienie pól eksploatacji, których dotyczy przeniesienie praw,
- określenie wynagrodzenia za przeniesienie praw majątkowych.
- podpisy obu stron umowy.
Częsty błąd – wszelkie prawa
Standardowym błędem jest umieszczenie w umowie nazw wszelkich praw, które można znaleźć w ustawie o prawie autorskim.
I tak często artysta wykonawca przenosi prawa autorskie i wszelkie prawa pokrewne oraz prawa zależne do utworu, który tylko wykonuje…!?
Tymczasem wykonawca może przenieść jedynie prawa do swojego artystycznego wykonania. Nie jest on uprawniony do praw autorskich do utworu (chyba, że wykonuje własny utwór). Nie ma czegoś takiego jak prawa zależne do artystycznych wykonań. Artysta wykonawca nie ma zazwyczaj prawa do innych praw pokrewnych, czyli na przykład prawa do fonogramu czy wideogramu.
Sprawdź jakie prawa przenosisz!
Czy aby na pewno masz do nich prawo? Czy na pewno chcesz je przenieść na inną osobę? Na blogu napiszę wkrótce wpis na temat skutków przeniesienia praw.
Pola eksploatacji
Niezmiernie ważne jest szczegółowe wymienienie pól eksploatacji, których dotyczy przeniesienie praw. Prawa majątkowe przechodzą na nabywce tylko na polach eksploatacji wymienionych w umowie. Na pozostałych polach eksploatacji (także na tych, które dopiero powstaną w przyszłości) prawa pozostają przy zbywcy. O tym co to są pola eksploatacji też na pewno napiszę na blogu.
Częsty błąd – zbyt ogólne określenie pól eksploatacji.
Bardzo często spotykanym błędem jest przenoszenie praw na „wszelkich”, „wszystkich” polach eksploatacji. Takie sformułowanie niewiele znaczy. Może także spowodować, że powstanie spór pomiędzy stronami umowy.
Sprawdź jakie pola eksploatacji są wymienione w umowie!
Czy na pewno chcesz, by to nabywca miał teraz prawo do tantiem na wszystkich wymienionych w umowie polach eksploatacji? Czy chcesz, by od tej pory on decydował o korzystaniu z Twojego dobra we wskazany w umowie sposób?
Jeżeli jesteś nabywcą, to czy wymieniłeś wszystkie sposoby korzystania, które są Ci potrzebne?
Przeróbki utworu
Ważne jest by pamiętać, że przeniesienie praw majątkowych do utworu nie powoduje automatycznie zezwolenia na wykonywanie praw zależnych. Jeżeli nabywca chce mieć swobodę dokonywania przeróbek utworu, powinien uwzględnić w umowie również odpowiedni punkt o przeniesieniu prawa do wykonywania praw zależnych.
Sprawdź, czy w umowie jest mowa o prawach zależnych!
Jeżeli jesteś twórcą utworu zastanów się, czy chcesz by nabywca praw mógł rozpowszechniać Twój utwór w twórczo zmienionej postaci.
Jeżeli jesteś nabywcą praw zastanów się, czy będziesz potrzebował prawa do dokonywania przeróbek i zmian utworu oraz do korzystania z takiego opracowania.
Wynagrodzenie
Umowa przeniesienia praw jest umową odpłatną. Wynagrodzenie może być określone na co najmniej trzy sposoby, jako:
- jednorazowa kwota pieniężna,
- procent od ceny sprzedanych egzemplarzy utworu lub
- udział we wpływach z korzystania z utworu.
Wynagrodzenie powinno odpowiadać zakresowi przeniesionego prawa.
Częsty błąd – jedno wynagrodzenie za wszystko
Zazwyczaj przeniesienie praw jest elementem umowy o dzieło lub umowy „zlecenia”. Często umowy określają jedno zbiorcze wynagrodzenie. Tymczasem czym innym jest wynagrodzenie za wykonanie zamówionego dzieła czy usługi, a czym innym wynagrodzenie za przeniesienie praw. W umowie powinno się dokładnie określić co obejmuje wynagrodzenie.
Sprawdź, czy umowa zawiera wynagrodzenie za przeniesienie praw!
Czy na pewno wynagrodzenie obejmuje także przeniesienie praw? Czy wynika to jasno z umowy?
Pisemna forma umowy
Umowa przeniesienia autorskich praw majątkowych musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Oznacza to, że treść umowy musi być własnoręcznie podpisana przez obie strony. Inaczej przeniesienie nie jest ważne.
Sprawdź czy umowa jest własnoręcznie podpisana przez obie strony!
Brak podpisów pod umową spowoduje, że nie dojdzie do przeniesienia praw. Jeżeli jako niedoszły nabywca praw je wykonywałeś (na przykład korzystałeś z utworu), w razie sporu będziesz musiał udowodnić, że została Ci udzielona licencja. Licencja niewyłączna nie wymaga formy pisemnej dla swojej ważności.
Umowy przeniesienia praw nie podpisuje się na czas określony lub nieokreślony
Przeniesienie praw jest czynnością definitywną. Jeżeli wolą stron jest udostępnienie utworu na określonych polach eksploatacji na pewien czas tylko konkretnej osobie, to powinna zostać zawarta umowa licencji wyłącznej. Jeżeli twórca chce przekazać tantiemy nabywcy na pewien czas, można określić termin końcowy przeniesienia praw. Więcej napisałam na ten temat we wpisie „Jak przekazać tantiemy”.
Podsumowanie
Dla własnego dobra warto przeczytać i dokładnie sprawdzić umowę, którą się zamierza podpisać. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu będzie to łatwiejsze!
Z mojego bloga możesz pobrać wzór umowy o dzieło z przeniesieniem praw. Aby ułatwić Ci dopasowanie umowy do Twoich potrzeb, zajrzyj do komentarza do wzoru umowy.
Aleksandra Sewerynik – prawnik i dyrygent. Poprzez swojego bloga (https://prawomuzyki.sewerynik.pl/) pragnie pomóc muzykom w zapoznaniu z obowiązującym prawem autorskim.
