Materiałem na libretto musicalu może być praktycznie każda historia. A tym bardziej wielka historia. Forma musicalu wydaje się świetnym sposobem na „odkurzenie” słynnych bohaterów i wydarzeń historycznych. Na świecie szlaki przetarł amerykański Hamilton: An American Musical, broadwayowski hit, który w rytmie hip-hopu opowiada o ojcach założycielach Stanów Zjednoczonych. W Polsce w ostatniej dekadzie powstało wiele wartościowych spektakli z wątkami historycznymi. Występuje w nich cała galeria barwnych postaci, zarówno historycznych, jak i fikcyjnych, które z wdziękiem, humorem i piosenką przedstawiają dawne realia. Niektóre tytuły niestety zeszły już z afisza, ale na inne wciąż można (i warto) się wybrać. Nasza redakcja wybrała 6 najciekawszych musicali, które śpiewająco przedstawiają historię Polski.
Bitwa o tron
Teatr Syrena (Warszawa)
Libretto i reżyseria: Jacek Mikołajczyk
Muzyka: Tomasz Filipczak
Premiera: 23.04.2021
Spektakl jest utrzymany w konwencji telewizyjnych programów typu talent show. Każdy z władców Polski występuje z przebojową piosenką, w której przedstawia swoje życie i dokonania. Piosenki bywają skomponowane w stylistykach charakterystycznych dla krajów, z których pochodzili królowie. I tak Zygmunt III ze szwedzkiej dynastii Wazów śpiewa utwór nawiązujący do Abby, a August II Mocny z niemieckiej Saksonii łączy metalowe brzmienia bliskie zespołowi Rammstein oraz barokową arię. W finale spektaklu – jak w konkursie Eurowizji – to widownia w głosowaniu wybiera najfajniejszego króla i najlepszą piosenkę.
Zły
Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni
Reżyseria i adaptacja: Wojciech Kościelniak
Muzyka: Piotr Dziubek
Premiera: 04.09.2015
Musical na podstawie wielowątkowej powieści kryminalnej Leopolda Tyrmanda z 1955 roku przedstawia historię polskiego superbohatera, który w realiach powojennej Warszawy na własną rękę usiłuje przywrócić praworządność w mieście. Jest to jedyna w swoim rodzaju mieszanka realnego, wnikliwego spojrzenia na problemy tamtego czasu z fantazją bliską amerykańskim twórcom popularnych serii komiksowych. O ile znakiem rozpoznawczym Batmana jest jego strój nietoperza, a Spider-Mana pajęcza sieć, o tyle Zły rozpoznawany jest przez niezwykłe, fosforyzujące oczy i pierścień – kastet z wielkim lśniącym brylantem.
Irena
Teatr Muzyczny w Poznaniu
Libretto: Piotr Piwowarczyk i Mary Skinner
Muzyka: Włodek Pawlik
Premiera: 27.08.2022
Gdy rozpętało się piekło II wojny światowej, Irena Sendlerowa miała zaledwie 29 lat. Już wtedy aktywnie działała na rzecz najsłabszych, pielęgnując wartości, które przekazał jej ojciec. Wiedziała, że nie może pozostać bezczynną, że musi działać. Stawiając na szali swoje marzenia, każdego dnia narażała się na śmierć, niosąc pomoc żydowskim dzieciom. Organizowała im fałszywe metryki, dbała o stałą pomoc materialną i lekarską, umieszczała u zaufanych polskich rodzin, w klasztorach i zakładach opiekuńczych. Wraz z grupą bohaterek i bohaterów umożliwiła ucieczkę z getta kilkuset dzieciom, za co uhonorowana została tytułem Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata.
Kapitan Żbik i żółty saturator
Teatr Syrena (Warszawa)
Scenariusz i reżyseria: Wojciech Kościelniak
Muzyka: Mariusz Obijalski
Premiera: 29.02.2020
Musical o szpiegowskiej aferze w kolorowej i roztańczonej Warszawie lat 70. Inspiracją dla spektaklu były milicyjne komiksy z PRL-u o przygodach kapitana Jana Żbika. Polski James Bond, kapitan Żbik, zgłasza gotowość do akcji. W przeprowadzeniu śledztwa wspierać go będzie dzielna porucznik Ola. A wszystko to w rozśpiewanej i roztańczonej Warszawie lat 70., stolicy koszul nonajron i społecznych akcji zbiórek makulatury, mieście, gdzie tylko co jakiś czas „rzucają” do sklepu pomarańcze, ale fantazja i przedsiębiorczość rodaków ubarwia rzeczywistość.
Spektakl dostępny był za darmo na kanale Teatru Syrena na YouTube od 4 do 6 lipca 2025 roku z okazji 80-lecia Teatru.
40-latek
Teatr Rampa na Targówku (Warszawa)
Scenariusz i reżyseria: Joanna Drozda
Muzyka: Michał Łaszkiewicz
Premiera: 15.09.2023
Na długo przed Sukcesją, Grą o tron czy Rodziną Soprano miliony telewidzów zachwycały się polskim serialem, w którym bohaterski inżynier zmagał się z problemami rodzinno-budowlanymi i przemierzał Warszawę słynnym maluchem. Pół wieku po emisji pilota Czterdziestolatka Stefan Karwowski, jego maluch, żona Madzia, Maliniak i Kobieta Pracująca powracają – jako bohaterowie spektaklu. 40-latek to okazja, by wrócić do czasów dzieciństwa, zabrać tam młode pokolenie i pokazać mu świat bez internetu.
W czerwcu 2025 w Teatrze Rampa odbyły się ostatnie spektakle, żegnające tytuł.
1989
Koprodukcja Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego
Reżyseria: Katarzyna Szyngiera
Muzyka: Andrzej „Webber” Mikosz
Premiera: 02.12.2022
1989 ukazuje upadek komunizmu z nowej perspektywy. Wydarzenia znane z kronik filmowych i podręczników historii ożywają na scenie oglądane oczami trzech fascynujących par. W życiu Frasyniuków, Wałęsów i Kuroniów idee rywalizują z miłością, entuzjazm zderza się z ciężarem historii, a bohaterstwo przeplata się z rodzinnymi tragediami. Widzowie towarzyszą bohaterom w momentach ikonicznych – podczas strajków w stoczni i przy Okrągłym Stole – ale też w intymnych chwilach radości i cierpienia przeżywanych w zaciszach peerelowskich mieszkań lub więziennych celach.
Opisy spektakli pochodzą ze stron teatrów.
