felietony

Martyna Kaźmierczak i fortepian stołowy Broadwood

Martyna Kaźmierczak, rocznik ’92, jest już po studiach licencjackich w Royal Academy of Music w Londynie, realizowanych pod okiem Pacala Nemirovsky’ego i Carole Cerasi. Obecnie studiuje w Schola Cantorum Basiliensis w Szwajcarii w klasie fortepiano Edoardo Torbianelli’ego. W roku 2012 pianistka zwróciła się ku wykonawstwu historycznemu, przy okazji uczestnictwa w II Europejskiej Akademii Muzyki Dawnej W Vannes we Francji, na co przyznano jej stypendium Arthura Schoonderwoerd’a. Od tego momentu artystka ma do czynienia z przekrojem instrumentów sięgającym od XVI do XIX wieku. Kontakty z najstarszą manufakturą fortepianów w Anglii: John Broadwood & Sons, poskutkowały recitalami polskiej fortepianistki w Finchcocks Musical Museum oraz podczas Coronation Festival w pałacu Buckingham, w obecności Królowej Angielskiej. Od tego czasu jej nazwisko pojawiło się na festiwalach oraz w programach wielu innych znaczących wydarzeń muzycznych, głównie na terenie Wielkiej Brytanii. Oprócz działalności artystycznej, fortepianiska rozwija też pracę naukową. Wygłosiła kilka wykładów, m.in. o retorycznych elementach w klawiszowej twórczości J. Haydna. Na stałe współpracuje z polskim magazynem Presto.

Friends of Square Pianos to grupa entuzjastów działająca na terenie Wielkiej Brytanii. Raz do roku jej przedstawiciele (głównie Anglicy, ale również osoby z Holandii oraz USA) spotykają się w Anglii na jeden weekend. Wtedy to rozmawiają, wykładają, perorują na tematy związane z różnymi aspektami fortepianów historycznych, głównie dotyczącymi technologii.
Martyna Kaźmierczak tak opisuje Stowarzyszenie:

Wśród FoSP są przede wszystkim ludzie pasjonujący się mechanizmem i budową starych fortepianów; interesują się kołeczkami, listewkami, śrubkami, dźwigienkami…

Byłam świadkiem wykładu w całości poświęconemu robakom jedzącym drewno fortepianów. Wykład trwał bitą godzinę i wszyscy robili notatki.

W 2014 roku FoSP poprosiło Martynę Kaźmierczak o recital na koniec konferencji w muzeum Finchcocks pod Londynem (nieistniejącym już niestety). Recital bardzo dobrze przyjął się w środowisku Square Piano, czego efektem była cykliczna współpraca instrumentalistki ze Stowarzyszeniem. Do 2016 roku pianistka dała dla FoSP cztery recitale, w tym dwa połączone z wykładem. Ten rok wiązał się z zakończeniem studiów licencjackich i przeprowadzką do Bazylei. Na pożegnanie Friends of Square Piano zdecydowało się obdarować artystkę fortepianem stołowym Broadwood z roku 1792.

Jest to odrestaurowany przez Davida Hacketta instrument, który przeszedł niełatwą podróż z Wielkiej Brytanii do Polski. Przez pewien czas gościł w kolekcji Fortepianarium w Zabrzu, a od niedawna znajduje się przy kolekcji późniejszych od siebie fortepianów skrzydłowych pana Andrzeja Włodarczyka.

 From David Hackett Restoration Report

Pierwsze fortepiany Johna Broadwooda powstały około roku 1770. Najwcześniejszy istniejący do dzisiaj instrument pochodzi właśnie z tamtego okresu. Wszystkie fortepiany Broadwooda przejawiają podobne cechy konstrukcyjne. Budowniczy tworząc swoje instrumenty dokonał charakterystycznych dla swojego stylu modyfikacji: przeniósł kołki strun z prawego krańca instrumentu na sam tył, co umożliwiło łatwiejsze i bardziej stabilne strojenie, oraz zastąpił drewniane tłumiki mosiężnymi, które tłumiły strunę od dołu, dając cichą, niezawodną i szybką akcję.

Insksrypcja Muzio Clementiego była niemałą niespodzianką. Odkryto ją po oczyszczeniu strojnicy oraz płyty rezonansowej przy basowej części mostka. Muzio Clementi (1752 – 1832) w owych czasach prowadził w Londynie aktywne życie artystyczne i z pewnością odwiedzał warsztat Johna Broadwooda. Podpis może oznaczać, że instrument przeznaczony był dla niego, lub dla jego ucznia.