Sceniczny popis i chęć zaimponowania słuchaczom przybierały różne formy na przestrzeni wieków. Zarówno dzisiaj, jak i 200 lat temu kompozytorzy nierzadko szokują i uciekają się do kontrowersji, by przykuć uwagę publiczności. Kompozytorzy na rozmaite ciekawe sposoby pragną wzbudzić zainteresowanie odbiorców. Próbą takiego zaskoczenia słuchaczy jest Symfonia G-dur nr 94 Józefa Haydna, zwana też Niespodzianką albo symfonią Z uderzeniem w kocioł.
Symfonia powstała w 1791 roku w Londynie – stąd przynależy do grupy Haydnowskich symfonii „londyńskich”. W czasie pobytu Haydna w stolicy Anglii koncerty dawał jego uczeń Ignaz Pleyel. Z tego względu kompozytor chciał „zaskoczyć publiczność czymś nowym”, aby jego uczeń go nie przewyższał. Tak powstało słynne Andante z Symfonii G-dur nr 94. Rozpoczyna się delikatnym motywem w dynamice piano w drugich skrzypcach, by nagle, gdy słuchacz spodziewa się równie lekkiego zakończenia, pojawiło się orkiestrowe tutti w dynamice forte. Ot, cała niespodzianka. Cel osiągnięty – uwaga słuchaczy przyciągnięta.
Są jednakże inne interpretacje tego kompozytorskiego zabiegu. Jedna z anegdot mówi o tym, że Haydn zadyrygował ten orkiestrowy akcent, gdy usłyszał… chrapanie dobiegające z widowni. Zirytowany kompozytor ponoć w ten sposób chciał rozbudzić znużoną publiczność. Ponoć – bo sam temu zaprzeczał, mówiąc o chęci wygrania walki o względy londyńskiej publiczności z Pleyelem.
Jakakolwiek by nie była motywacja Haydna, symfonia Z uderzeniem w kocioł do dzisiaj pozostaje na szczytach popularności i jest bardzo chętnie wykonywana przez światowej sławy orkiestry. Kto wie – może to dzięki owej „niespodziance” utrzymuje się na swojej pozycji? Jest w końcu dobrym sposobem na rozładowanie napięcia i humorystyczne połączenie muzyków z publicznością.
Źródła:
- Suprynowicz A., Joseph Haydn. 94. Symfonia G-dur Niespodzianka, Muzykoteka Szkolna, (dostęp: 23.12.2021).
- Symphony No. 94 (Haydn), Wikipedia.org, (dostęp: 23.12.2021).
Partnerem Meakultura.pl jest Fundusz Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS
