Rozmowy muz. O zagadnieniu intermedialności w sztuce

Czy w naszych czasach jest jeszcze miejsce na jednoznaczność? Właściwie nie istnieją już zwykłe koncerty, są za to widowiska multimedialne. Rzeźby często zostają zastąpione przez tymczasowe instalacje, a zamiast statycznych obrazów na ścianach wolimy animacje i filmy. Nudzą nas zwykłe muzea, galerie i wystawy – potrzebujemy urozmaiceń interaktywnych – hologramów, zapachów, dźwięków. Czy tworzenie dzieł w ramach tylko jednej sztuki jest jeszcze możliwe? Czy znajdą się jeszcze dla nich odbiorcy?

Ten dylemat pojawił się znacznie wcześniej niż w XX wieku. W 1965 r. Dick Higgins jako pierwszy zdefiniował to zjawisko, posługując się terminem „intermedialność”:

Gotowy albo znaleziony obiekt, w znaczeniu intermedium, bo z założenia nie był przeznaczony, by stanowić czyste medium, zwykle sugeruje, że położony jest między generalnym pojmowaniem sztuki i szerokopojętych mediów. Jednakże obecnie usytuowanie tych pojęć jest stosunkowo niezbadane w porównaniu do samych mediów w obrębie sztuki.[1] 

Ponad 50 lat po publikacji Higginsa, autorzy i autorki meakultura.pl podjęli próbę opisania tego, co znajduje się pomiędzy mediami w kulturze XXI wieku. Punktem wyjścia do rozważań jest felieton Jakuba Figusa, który poddaje w wątpliwość aktualność terminu “intermedialność”. Paulina Podżus z kolei odnosi się do odbioru muzyki, gdy intermedialność jest “wbudowana” w umysł czyli z perspektywy synestety. W dziale Recenzji możemy przeczytać tekst Joanny Kwapień, która rekomenduje lekturę książki Społeczny wymiar tworzenia filmu w Polsce. Autorami pozycji są trzej badacze: Tomasz Kożuchowski, Iwona Morozow i Roman Sawka, specjaliści od branży filmowej, którzy w wyczerpujący sposób opisują proces powstawania filmu. Polecam również recenzję Agaty Pasińskiej, która ocenia książkę Brzdęk. Jak złapać dźwięk autorstwa Pawła i Piotra Sitkiewiczów, którzy proponują podejście intermedialne od najmłodszych lat. 

W Publikacjach prezentuję fragment swojej pracy licencjackiej, w której opisałam funkcje i relacje tańca w filmie Czarny łabędź Darrena Aronofsky’ego. Genezy intermedialności w dziale Edukatornia szuka Joanna Kwapień, przywołując m.in. założenia Gesamtkunstwerk Wagnera i Misterium Skriabina, zaś Zuzanna Daniec konfrontuje pojęcie intermedialności z koncepcją intertekstualności Mieczysława Tomaszewskiego.

Polecam również dwie bardzo ciekawe rozmowy: z managerką kultury Agatą Grendą, która opowiada o współpracy biznesu i kultury (być może biznes to kolejne medium?) oraz z Michałem Bielem, pianistą i korepetytorem, który pięknie mówi m.in. o tym, co dzieje się pomiędzy (inter) dwoma wykonawcami. W dziale Kosmopolita polecam uwadze obszerny artykuł Anny Kruszyńskiej w dwóch odsłonach, poświęcony twórczości Piny Bausch oraz sylwetkę Bronisława Kapera oczami Andrzeja Krakowskiego; o tym, jak reżyser widział kompozytora pisze Agnieszka Cieślak. 

Mam nadzieję, że numer dostarczy wszystkim nowego spojrzenia na współczesną twórczość i zainspiruje do dalszych rozważań o sztuce. Może faktycznie żyjemy w epoce, w której nie ma już miejsca na wyznaczanie granic?

[1] „The ready-made or found object, in a sense an intermedium since it was not intended to conform to the pure medium, usually suggests this, and therefore suggests a location in the field between the general area of art media and those of life media. However, at this time, the locations of this sort are relatively unexplored, as compared with media between the arts.” w: D. Higgins, Intermedia, „Something else Newsletter”, 1966, https://www.ubu.com/papers/higgins_intermedia.html [dostęp: 21.09.2019].

Dofinansowano ze środków Funduszu Popierania Twórczości Stowarzyszenia Artystów ZAiKS

 Jedyne takie studia podyplomowe! Rekrutacja trwa: https://www.muzykawmediach.pl/

SPIS TREŚCI: 

PUBLIKACJE

Anna Wyżga – Uwiecznić ruch – o funkcjach tańcach w filmie cz. 1 i cz. 2

EDUKATORNIA

Joanna Kwapień – Od Wagnera do musicalu – historia syntezy sztuk 

Zuzanna Daniec – Intermedialność a intertekstualność. „Muzyka w muzyce” według Mieczysława Tomaszewskiego

FELIETON

Jakub Figus – Inter media vocant Musae

Paulina Podżus – Formy artystycznie nieartystyczne

WYWIADY

Marlena Wieczorek, Magdalena Ciecierska-Nowicka – „Kultura musi korzystać z narzędzi biznesowych, PR-owych, edukacyjnych i nie okopywać się w swojej wielkości”. Wywiad z Agatą Grendą

Joanna Stanecka – Michał Biel. W cieniach rampy

RECENZJE

Joanna Kwapień – Społeczny wymiar tworzenia filmu w Polsce

Agata Pasińska – Edukacja muzyczna poprzez zabawę? Recenzja książki Brzdęk! Jak złapać dźwięk

KOSMOPOLITA

Agnieszka Cieślik – Andrzej Krakowski – Bronisław Kaper. Od początku do końca

Anna Kruszyńska – Teatr tańca Piny Bausch cz. 1 i cz. 2