Rozważania nad istotą muzyki nie ograniczają się wyłącznie do kategorii artystycznych czy estetycznych, obejmują także sferę etyczną. Niejednokrotnie rozmyślamy o przyjemności – bądź jej braku – doświadczanej podczas słuchania wybranego utworu muzycznego. Rzadziej jednak stawiamy pytanie, jak robili to starożytni filozofowie, czy w muzyce istnieje dobro lub zło. A zatem: czy muzyka może być moralna?
O relacji muzyki i moralności można przeczytać w najnowszym numerze specjalnym MEAKULTURY. Wprowadzeniem do tematu jest felieton osnuty wokół filmu Stanley’a Kubricka Mechaniczna pomarańcza (1971) mojego autorstwa, gdzie podkreślam, że muzyka wielkich kompozytorów nie zawsze jest równoważna z „wielkim” dobrem moralnym słuchacza. Aby zgłębić kwestię wpływu dźwięków muzyki na nasze zachowanie, warto przeczytać opinię eksperta psychologii muzyki, Dra Rafała Lawendowskiego, który udziela odpowiedzi w wywiedzie przeprowadzonym przeze mnie i Weronikę Bigus. O janusowym obliczu muzyki można dowiedzieć się więcej sięgając po recenzję Katarzyny Kulki na temat artykułów, które wyszły spod pióra znawców muzyki z polskiego środowiska akademickiego. Ukazały się one w nie tak dawno opublikowanym tomie Miscellanea Anthropologica et Sociologica. Muzyka i Moralność pod red. Anny Chęćki-Gotkowicz. Jedno z poruszonych tam zagadnień rozwija w swojej publikacji Żaneta Chrzanowska, próbując odpowiedzieć z punktu widzenia etyka na pytanie: czy muzyka była jednym ze źródeł ucisku w obozach Zagłady? W Edukatorni możemy natomiast wysłuchać wykładu o etycznym wymiarze dźwięków samej Prof. UG, dr. hab. Anny Chęćki-Gotkowicz, która odwołuje się do teorii Petera Kivy’ego oraz francuskich filozofów – tj. Pascala Quignard, Gisèle Brelet i Vladimira Jankèlèvitch. By poszerzyć wachlarz muzycznych przykładów zapraszam także do przeglądu występów tegorocznych przedstawicieli polskiej muzyki popularnej na Eurosonic Noorderslag 2016, sporządzonego przez Zuzannę Marię Biedzińską-Musiewicz, zachęcając tym samym do własnej refleksji nad problemem muzyki i moralności w nowatorskich utworach naszych rodzimych artystów.
Życzę ciekawej lektury, która niekiedy może wywołać dreszcze na ciele!
Redaktorem numeru specjalnego Uchem filozofa: Czy muzyka może być moralna? jest Katarzyna Bogdanowicz.
