Performatywność. Termin, który do tej pory nie doczekał się jeszcze swojej definicji w słowniku języka polskiego. Pomimo płynności określeń, które wiążą się z performatywnością, stanowi ona ważną dziedzinę współczesnej humanistyki. Dziedzinę, wykraczającą poza postmodernistyczny punkt widzenia, stanowiącą pewien przełom, który ukazuje nowe spojrzenie na świat, odpowiadające współczesnym potrzebom rozumienia rzeczywistości.
Pokrótce, czym jest performatywność według Ewy Domańskiej – profesorki nauk humanistycznych:
Performatywność to zwrot nastawiony na sprawczość, działanie i zmiany w rzeczywistości, gdzie podmiot staje się czynnym uczestnikiem wydarzeń, to wyjście poza metaforę świata rozumianego jako tekst do spojrzenia na świat jako wielości performatywnych działań i jako performansu, w którym się uczestniczy.
Adekwatne do tych poglądów wydaje się być zatem określenie świata jako teatru, a nas – ludzi – i przedmiotów materialnych oraz bytów nie-ludzkich, ponieważ one również wliczane są w perspektywę performatywną, jako aktorów, performerów. Domańska zaznacza: „Kiedyś byliśmy skłonni wszystko widzieć jako tekst, dzisiaj jako performance”[1].
W najnowszym numerze czasopisma MEAKULTURA wspólnie pochylimy się nad pojęciem „performatywności” z wielu punktów widzenia: teoretyczno-muzycznego, kulturoznawczego, muzyki popularnej, wykonawstwa muzyki, a także codzienności.
W dziale Publikacji prezentujemy tekst Zuzanny Hwang-Cempli „Unknown, I Live with You” Katarzyny Głowickiej. Od opery zaangażowanej do międzykulturowego performansu, składający się z dwóch części. Autorka wnikliwie analizuje dzieło, między innymi pod kątem jego performatywności, a następnie stara się uchwycić przesłanie utworu oraz określić jego cechy szczególne. Co odkryjemy w Unknown, I Live with You zarówno pod względem muzyki, jak i treści?
W wywiadzie Okiełznać stres sceniczny – rozmowa z Martą Klimek została przedstawiona performatywność od strony technicznej. Marta Kaczmarczyk rozmawia ze skrzypaczką na temat tremy, która dla niemal każdego performera-wykonawcy stanowi zjawisko bardzo dobrze znane. Poznamy odpowiedzi na pytania, czy prawdą jest, że im więcej występujemy, tym mniej się stresujemy, jakie techniki pomogą nam w redukcji stresu oraz czy organizowanie wydarzeń online bez udziału publiczności może pomóc w rozwinięciu skrzydeł tym artystom, którzy są bardziej introwertyczni i mogą mieć problemy z tremą.
Jędrzej Rumiński w recenzji Wewnątrz siebie – Bo Burnahm: Inside zaprosi nas do świata artysty-performera Bo Burhama. Co możemy odnaleźć w dziele Burhama, które stanowi głębokie wejście w umysł samego komika? Jakie myśli chce nam on przekazać? I przy pomocy jakich środków wyrazu to robi?
W dziale Felietonów publikujemy dwa teksty: Mateusza Kudelskiego Sen o różnorodności, który jest refleksją na temat codziennej egzystencji w kontekście ekspresji naszej osobowości we wspólnocie, oraz Kingi Wiśniewskiej Cielesny aspekt performansu, poruszający kwestię znaczenia gestów i ruchów, wykonywanych przez artystów w trakcie koncertu.
W Edukatorni odnajdziemy tekst Marty Kaczmarczyk Gwizdanie – sztuka z powietrza, gdzie autorka przedstawi między innymi historię Molly Lewis, która z gwizdania – zwykłej, luźnej czynności – potrafiła uczynić sztukę, a także artykuł Wesele jako widowisko kulturowe Kingi Wyskiel, stanowiący spojrzenie na wesele z perspektywy widowiska kulturowego lub performansu.
Zapraszamy do lektury!
Lista tekstów:
- Zuzanna Hwang-Cempla, „Unknown, I Live with You” Katarzyny Głowickiej. Od opery zaangażowanej do międzykulturowego performansu (część I) TUTAJ
- Zuzanna Hwang-Cempla, „Unknown, I Live with You” Katarzyny Głowickiej. Od opery zaangażowanej do międzykulturowego performansu (część II) TUTAJ
- Marta Kaczmarczyk, Okiełznać stres sceniczny – rozmowa z Martą Klimek TUTAJ
- Jędrzej Rumiński, Wewnątrz siebie – Bo Burnahm: Inside TUTAJ
- Mateusz Kudelski, Sen o różnorodności TUTAJ
- Kinga Wiśniewska, Cielesny aspekt performansu TUTAJ
- Marta Kaczmarczyk, Gwizdanie – sztuka z powietrza TUTAJ
- Kinga Wyskiel, Wesele jako widowisko kulturowe TUTAJ
[1] Ewa Domańska, „Zwrot performatywny” we współczesnej humanistyce, „Teksty Drugie” 2007 nr 5, s. 48–61.
